Orhan Sahir ESKİCİOĞLU (Erdinç Hoca)
“Kalemiyle Gümüşhane’nin Vicdanı Olan Bir Münevver”
1 Ocak 1942’de Bayburt’ta dünyaya geldi. Eskicizadeler ailesi, Gümüşhane’nin köklü bir soyundan gelir. Ailenin temelleri, 18. yüzyılda yaşayan ve “Eskici Efendi” lakabıyla tanınan Seyyid el-Hâc Hüseyin el-Gümüşhanevî’ye dayanır. Hüseyin Gümüşhanevî, Arap dili ve dinî ilimlerde uzmanlaşmış, İstanbul’da vaazlarıyla tanınan bir âlimdi. Sürekli yamalı kıyafetler giymesi nedeniyle bu lakabı almıştır. Eserleri arasında İmam Birgivî’nin “Avâmil” adlı kitabına yaptığı şerh öne çıkar. Aile, Osmanlı döneminde Gümüşhane madenlerinin yönetiminde de rol oynamış; örneğin, Hüseyin Gümüşhanevî’nin torunu Hacı Mustafa Ağa, I. Abdülhamid döneminde Gümüşhane Maden Eminliği görevini üstlenmiştir.
Ailesinin bir kolu, Gümüşhane’nin Süleymaniye Mahallesi’nden Yeşildere Köyü’ne yerleşmişti. İlk eğitimini Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda tamamladıktan sonra Öğretmen Okulu’ndan mezun oldu. Babası Hasan Mevlüt’ün aşırı korumacı tavrı nedeniyle üniversite eğitimi alamadı, ancak 1989’da Açık Öğretim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü’nü bitirdi.
Öğretmenlik kariyerine 1965’te Torul Bahçecik Köyü’nde stajyer olarak başladı. Ardından Gümüşhane’nin çeşitli köy okullarında ve 1977’den itibaren Canca İlköğretim Okulu ile Gazipaşa İlkokulu’nda görev yaptı. Öğrencileri ve meslektaşları tarafından “Erdinç Hoca” olarak tanındı. Öğretmenliği, yalnızca bir meslek olarak değil, “toplumun inşası” olarak görüyordu. Öğretmenlerin maddi-manevi desteklenmesi gerektiğini savundu ve bu konuda yazılar kaleme aldı.
1973’ten itibaren kalemiyle toplumu dönüştürme mücadelesine girişti. İlk yazıları Esrar dergisinde yayımlandı. 1979’da Demokrat Gümüşhane gazetesinde “Kılçık”, Kuşakkaya gazetesinde ise “Fiske” adlı köşeleri hazırladı. Yazılarında Türkçe’nin doğru kullanımına büyük önem verdi; dilin yozlaşmasını eleştirdi. “Kılçık” adını seçme nedeni, yazılarının “okuyanın boğazına takılan bir kılçık gibi rahatsız etmesi” arzusuydu.
Gümüşhane’nin siyasi, ekonomik ve kültürel meselelerine dair cesur eleştiriler yaptı. Altın madenlerinde siyanür kullanımından eğitim sistemindeki aksaklıklara kadar pek çok konuda araştırmalar yürüttü. “Toplumun vicdanı” olmayı hedefledi; Hz. Peygamber’in “Kötülüğü el, dil veya kalp ile engellemek” hadisini rehber edindi.
Türkçe’nin kurallarına takıntı derecesinde bağlıydı. Yazılarında Osmanlıca kökenli kelimeler sıklıkla kullandı; bu durum eleştirilse de “Türkçe düşünüp Türkçe yazıyorum” diyerek kendini savundu. Kalemiyle siyasi otoriteyi, yolsuzlukları ve toplumsal çürümeyi acımasızca eleştirdi. “Yangın Vâiz” lakabını alan dedesi gibi, o da “ateşli bir üslup” benimsedi. Doğduğu topraklara derin bir bağlılık duydu. “Gümüşhane’ye borçluyum” diyerek şehrin kalkınması için yazılar yazdı, projeler üretti. Çocukluğundan beri güvercinlere özel bir ilgi duydu; bu sevgiyi notlarında saklı tuttu.
Kalp rahatsızlığı nedeniyle 1993’te emekli oldu. Sağlık sorunlarına rağmen yazmaya devam etti. 8 Mart 2021’de vefat ettiğinde, ardında binlerce öğrenci ve topluma mal olmuş yazılar bıraktı. Aysel Hanım’ın eşi; Ayşegül, Ali ve Arif Hikmet’in babasıdır. Vefatının ardından hayatı ve eserleri, yazar Serhat Doğan tarafından hazırlanan “Kılçık: Orhan Sahir Eskicioğlu Hayatı ve Yazıları” adlı kitapta toplandı.
